“SEIS POEMAS DE NIEL PALOMINO GONZÁLES”
Continuando nuestra labor de difundir la literatura que se realiza en el interior del país compartimos en esta oportunidad para el deleite de nuestro público lector poemas en quechua del escritor Niel Palomino Gonzáles quien tuvo el amable gesto de obsequiarnos unos seis poemas de su poemario “T'ANIWI” (poesía quechua de vanguardia). Desde aquí le extendemos los mejores deseos hacia el vate y un gran abrazo. (CPQ).
MUSQUQUY
“Caylla llapi Puñunqui
Chaupituta Samusac ” .
Comentario reales de los incasmanta
Musquyllaypin, puñuyllaypin
kachikachipas wasiyta phawakachan.
Tutallapin, linphullapin
quwiykunapas chayamuskaykita silwanku.
Chaymi puka watu sunquyqa
sapa kachikachita qhawaspa
sapa quwikunata uyarispa,
chiyamunaykita watuspa
kayllapi, chawpitutallapi, suyasunki.
Tutallapin hirasul wayta hinaraq
sunquypas kawsayman phanchirin.
P'unchaw chiyamuqtintaqmi,
chirawpi purun t'ikahina laq'i laq'i.
Llanthullapi qurahina q'illu q'illu.
Tutapi munana, p'unchawpi waqana
IMA MUNAYRAQ KANKI YAW MUNAY MUNAYCHA?
Makiypa hap'ishaqtin wayraman wasphiq.
p'unchawpa sunqunpi ch'usaq nanayman tukuq.
Wayllusqaytaqa ama nuqatachu tapuway.
Munasqaytaqa ama nuqatachu tapuway.
Chaytaqa tutallan yachan, p'unchawllapuni.
Tutallam ñisunki ch'askakunata yupay ñispa.
P'unchawllam ñisunki tutallan yachan nispa.
INTIPA KILLAPIWAN MUNAYÑIN
Gloriaypaq,
tukuy sunquywan
Qhawariway asiriway ancha munasqay killa
qhawayllaykis asiyllaykis munayñiyta ruphachin.
Hukchatawayraq waylluychawan
much'aylla much'aykuway.
MUCH'AYLLAYKIQ YAKULLANSI SUNQUYTA LLANP'UYACHIN.
Qansi kanki sapallayki musquypi munasqay killa,
chaymi kunan riksiyuspa manaña saqisaykichu
KAWALLUYPA ANKASCHANPI SUWALLA SUWAPUSAYKI.
Qantaksi killa nuqataq inti munayanakusun
tutatapas p'unchaytapas kuskata k'uyukuspa.
Ñawiykipis sunquykipis nunayñiyqa kutirikun
CHAYMI NUQA PUÑUQTIYQA QANÑATAQ K'ANCHAYKUNKI.
Qosqo llaqtaq sumaq killan, nina sunquypa t'ikan
qunqallawanki chay pachaqa Willkamayus ch'akipunqa,
wisch'ullawanki chay pachaqa Awsanqatis
THU
ÑI
PUN
Q
A
URAY WIRP'AYKIKUN
KARU LLAQTAYUQ URPIPAQ
Maytan ripuranki karu llaqtayuq urpi, munayninchista linphu tutapi wisch'uspa. Turri Eiffelpa chakinkunapichu, Tamisis mayuq waqtankunapichu, Chángchéng pukarata qhawaspachu, wayrahina puriq ayayakiwan purishanki. Nuqataqmi sapakayñiypi suyashayki, thaqlla suyakushayki, qhusi qhawayñiykita sunkuypi qarpaspa.
Kutimunkitaqmi, munayñiypa yupinta purimuspa kay kawsaq rumi llaqtaykama. Sunqunkupa willka ninanwanmi, tayta intiywan Freyja mamaykiwan, chinkasqa ñawpa pachakunapiraq, kawsayñinchista t'inkisqaku. Ñiraykitaq¡ Manchu yuyanki?Yanqañan nuqamanta ayqhinki, lliw ñankunapas marq'ayñinpin tukukun. Almaypa k'anchaynin qhusiñawillay, kutimullankim. Sunquypa yuraq sisan, p'achu chukchallay, wiltamullankim. Manam kukaypa siminqa pantanchu hayk'aqpas.
WAYLIYA
WAYLIYAKHIYA, WAYLIYAKHIYA
Manas qanqa yachankichu
Huk saqmallawan yawar phaqchi phaqchichiyta
Huk hayt'allawan sayaq urqu k'unpachiyta.
Lluq'iwanmi saqmasayki
pañawanmi takasayki
pañachaway puñunaykipaq
lluq'ichaway wañunaykipaq.
WAYLIYAKHIYA, WAYLIYKHIYA
Yachankipuni chayqa sawinkipuni chayqa
Lasachaman haykumuyña
Llasa taka hap'iyusqa.
Allintapuni qhawaykuway
allintapuni tupuykuway
huk saqmallawan urqu k'unpaksi kani
huk takallawan pacha kuyuchiksi kani
Huk huk llachu munanki
Icha llapaykischu sapallayway
WAYLIYAKHIYA, WAYLIYAKHIYA
Yawar Wayi Paqarirani
Yawar wayi tukukapusaq.
BIODATA:
Niel Palomino Gonzales es natural de Grau - Apurímac (1980). Es licenciado en lengua y literatura por la Unsaac, magíster en educación por la Universidad Nacional Mayor de San Marcos, Magister Scientiae en lingüística andina por la Universidad Nacional del Altiplano - Puno. Candidato a doctor en ciencias de la educación por la Universidad Nacional de Educación Enrique Guzmán y Valle. Radica hace más de 20 años en Cusco donde es docente de pregrado en la Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cusco y de la Universidad Andina del Cusco.
Ha publicado Cantar del amante labriego (poemas: 2002), Cantar del Wakachuta y otros cuentos
(cuentos: 2010, 2016, 2019, 2021), Todavía somos (cuentos: 2018), T'aniwi , poesía quechua de vanguardia (2019) y El fuego del placer textual, glosas sobre las literaturas peruanas (2020) y otros textos de lectura, redacción y ortografía. Tiene en preparación su tercer libro de cuentos.
Ha obtenido las siguientes distinciones:
- Primera Mención Honrosa del Premio Regional de Cultura, modalidad cuento en español, 2007.
- Primera Mención Especial del Premio Nacional de Literatura en lenguas originales, 2020.
No hay comentarios:
Publicar un comentario