lunes, 5 de julio de 2021

SEIS POEMAS DE T’ANIWI (POESÍA QUECHUA DE VANGUARDIA) DE NIEL PALOMINO GONZÁLES.

 


 “SEIS POEMAS DE NIEL PALOMINO GONZÁLES”


Continuando nuestra labor de difundir la literatura que se realiza en el interior del país compartimos en esta oportunidad para el deleite de nuestro público lector poemas en quechua del escritor Niel Palomino Gonzáles quien tuvo el amable gesto de obsequiarnos unos seis poemas de su poemario “T'ANIWI” (poesía quechua de vanguardia). Desde aquí le extendemos los mejores deseos hacia el vate y un gran abrazo. (CPQ). 

 

MUSQUQUY


“Caylla llapi Puñunqui 

 Chaupituta Samusac ” .

 

Comentario reales de los incasmanta

 

Musquyllaypin, puñuyllaypin

kachikachipas wasiyta phawakachan. 

Tutallapin, linphullapin

quwiykunapas chayamuskaykita silwanku.

 

Chaymi puka watu sunquyqa

sapa kachikachita qhawaspa

sapa quwikunata uyarispa,

chiyamunaykita watuspa

kayllapi, chawpitutallapi, suyasunki.

 

Tutallapin hirasul wayta hinaraq

sunquypas kawsayman phanchirin.

P'unchaw chiyamuqtintaqmi,

chirawpi purun t'ikahina laq'i laq'i.

Llanthullapi qurahina q'illu q'illu. 

 

Tutapi munana, p'unchawpi waqana

IMA MUNAYRAQ KANKI YAW MUNAY MUNAYCHA?  

 Makiypa hap'ishaqtin wayraman wasphiq.  

p'unchawpa sunqunpi ch'usaq nanayman tukuq.

 

Wayllusqaytaqa ama nuqatachu tapuway.

Munasqaytaqa ama nuqatachu tapuway.

Chaytaqa tutallan yachan, p'unchawllapuni. 

Tutallam ñisunki ch'askakunata yupay ñispa.

P'unchawllam ñisunki tutallan yachan nispa. 

 


INTIPA KILLAPIWAN MUNAYÑIN

 

Gloriaypaq,

tukuy sunquywan

  

Qhawariway asiriway ancha munasqay killa

qhawayllaykis asiyllaykis munayñiyta ruphachin.

Hukchatawayraq waylluychawan

much'aylla much'aykuway.

MUCH'AYLLAYKIQ YAKULLANSI SUNQUYTA LLANP'UYACHIN.

 

Qansi kanki sapallayki musquypi munasqay killa,

chaymi kunan riksiyuspa manaña saqisaykichu

KAWALLUYPA ANKASCHANPI SUWALLA SUWAPUSAYKI.

 

Qantaksi killa nuqataq inti munayanakusun

tutatapas p'unchaytapas kuskata k'uyukuspa.

Ñawiykipis sunquykipis nunayñiyqa kutirikun

CHAYMI NUQA PUÑUQTIYQA QANÑATAQ K'ANCHAYKUNKI.  

 

Qosqo llaqtaq sumaq killan, nina sunquypa t'ikan

qunqallawanki chay pachaqa Willkamayus ch'akipunqa,

wisch'ullawanki chay pachaqa Awsanqatis    

                                                                    THU

                                                                ÑI 

                                                                       PUN

                                                                     Q

                                                                        A


 

                                                                      

URAY WIRP'AYKIKUN



                                                                


KARU LLAQTAYUQ URPIPAQ

 

Maytan ripuranki karu llaqtayuq urpi, munayninchista linphu tutapi wisch'uspa. Turri Eiffelpa chakinkunapichu, Tamisis mayuq waqtankunapichu, Chángchéng pukarata qhawaspachu, wayrahina puriq ayayakiwan purishanki. Nuqataqmi sapakayñiypi suyashayki, thaqlla suyakushayki, qhusi qhawayñiykita sunkuypi qarpaspa.  

 

Kutimunkitaqmi, munayñiypa yupinta purimuspa kay kawsaq rumi llaqtaykama. Sunqunkupa willka ninanwanmi, tayta intiywan Freyja mamaykiwan, chinkasqa ñawpa pachakunapiraq, kawsayñinchista t'inkisqaku. Ñiraykitaq¡ Manchu yuyanki?Yanqañan nuqamanta ayqhinki, lliw ñankunapas marq'ayñinpin tukukun. Almaypa k'anchaynin qhusiñawillay, kutimullankim. Sunquypa yuraq sisan, p'achu chukchallay, wiltamullankim.    Manam kukaypa siminqa pantanchu hayk'aqpas.

 


                                                                      

WAYLIYA

 

WAYLIYAKHIYA, WAYLIYAKHIYA

Manas qanqa yachankichu

Huk saqmallawan yawar phaqchi phaqchichiyta

Huk hayt'allawan sayaq urqu k'unpachiyta.

 

Lluq'iwanmi saqmasayki

pañawanmi takasayki

pañachaway puñunaykipaq

lluq'ichaway wañunaykipaq.

WAYLIYAKHIYA, WAYLIYKHIYA

 

Yachankipuni chayqa sawinkipuni chayqa

Lasachaman haykumuyña     

Llasa taka hap'iyusqa.

 

Allintapuni qhawaykuway

allintapuni tupuykuway

huk saqmallawan urqu k'unpaksi kani

huk takallawan pacha kuyuchiksi kani

 

Huk huk llachu munanki

Icha llapaykischu sapallayway

WAYLIYAKHIYA, WAYLIYAKHIYA

 

Yawar Wayi Paqarirani

Yawar wayi tukukapusaq.  

 

BIODATA:

Niel Palomino Gonzales es natural de Grau - Apurímac (1980). Es licenciado en lengua y literatura por la Unsaac, magíster en educación por la Universidad Nacional Mayor de San Marcos, Magister Scientiae en lingüística andina por la Universidad Nacional del Altiplano - Puno. Candidato a doctor en ciencias de la educación por la Universidad Nacional de Educación Enrique Guzmán y Valle. Radica hace más de 20 años en Cusco donde es docente de pregrado en la Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cusco y de la Universidad Andina del Cusco. 

Ha publicado Cantar del amante labriego (poemas: 2002), Cantar del Wakachuta y otros cuentos (cuentos: 2010, 2016, 2019, 2021), Todavía somos (cuentos: 2018), T'aniwi , poesía quechua de vanguardia (2019) y El fuego del placer textual, glosas sobre las literaturas peruanas (2020) y otros textos de lectura, redacción y ortografía. Tiene en preparación su tercer libro de cuentos.

Ha obtenido las siguientes distinciones:

- Primera Mención Honrosa del Premio Regional de Cultura, modalidad cuento en español, 2007. 

- Primera Mención Especial del Premio Nacional de Literatura en lenguas originales, 2020. 

 

 


No hay comentarios: